دیابت و ورزش : در چه زمانی باید مقدار قند خون اندازه گیری شود؟
ورزش بخش مهمی از برنامه درمانی دیابت را تشکیل می دهد. برای جلوگیری از بروز مشکلات ، قبل از ورزش ، در حین ورزش و بعد از آن مقدار قند خون خود را اندازه گیری کنید.
ورزش یکی از روش های مهم برای کنترل بیماری دیابت است و سبب می شود که :
- سطح قند خون مناسب باشد
- آمادگی جسمانی بدن ارتقاء یابد
- وزنتان کنترل شود
- احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی به حداقل برسد
- به حفظ سلامتی کمک شود
اما ابتلا به دیابت و انجام فعالیت بدنی یک چالش جدی به شمار می رود. اگر می خواهید به سلامت ورزش کنید ، باید مقدار قند خون خود را قبل ، در حین و بعد از ورزش اندازه گیری کنید. بدین ترتیب می توانید ملاحظه کنید که انجام فعالیت بدنی چه تاثیری روی مقدار قند خون می گذارد و ازبروز خطر ناشی از تغییرات قند خون جلوگیری کنید.
قبل از انجام فعالیت بدنی :
پیش از اجرای یک برنامه ورزشی ، از پزشک خود بپرسید که آیا انجام فعالیت بدنی به خصوص وقتی که زندگی بی تحرکی داشته اید مناسب است یا نه . همچنین ، بپرسید که کدام فعالیت ها روی مقدار قند خون تاثیر می گذارند؟ پزشک می تواند بهترین زمان برای انجام فعالیت های بدنی و ورزش را تعیین کند و تاثیر داروهای مصرفی روی میزان قند خون همراه با انجام فعالیت های بدنی را شرح دهد. متخصصان توصیه می کنند که برای کسب بهترین نتیجه حداقل 150دقیقه در هفته فعالیت های بدنی از متوسط تا شدید را انجام دهید از جمله :
- پیاده روی تند
- شنا ( طی کردن طول یا عرض استخر)
- دوچرخه سواری
همچنین ، بهترست که کودکان حتی مبتلایان به دیابت نوع 1 ، حداقل هر روز 60 دقیقه در سطوح متوسط تا شدید فعالیت بدنی داشته باشند .
اگر داروهای پایین آورنده قند خون یا مواد مشابه را مصرف نمی کنید ، احتمالا لازمست که قبل از شروع تمرین با پزشک خود مشورت کنید . رهنمودهای مربوط به سطوح قند خون پیش از تمرین را مطالعه کنید . مقادیر قند خون با واحدهای میلی گرم در دسی لیتر خون یا میلی مول در لیتر بیان می شوند .
- مقادیر کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر ( 6/5 میلی مول در لیتر) : در این صورت مقدار قند خونتان خیلی پایین است ، لازمست که قبل از شروع به تمرین یک اسنک کوچک حاوی 15 تا 30 گرم کربوهیدرات مصرف کنید یا آب میوه ، میوه ، کراکر یا حتی قرص قند بخورید.
- مقادیر 100 تا 250 میلی گرم در دسی لیتر ( 6/5 تا 9/13 میلی مول در لیتر ) : در این صورت می توانید فعالیت بدنی را شروع کنید . برای بیشتر مردم این مقدار قند خون پیش از تمرین خطری به دنبال ندارد
- مقادیر 250 میلی گرم در دسی لیتر ( 9/13 میلی مول) یا بیشتر : در این صورت باید احتیاط کرد . شاید مقدار قند خونتان زیاد باشد و برای قبل از تمرین خطری به دنبال نداشته باشد اما بهترست که پیش از تمرین مقدار کتون های ادرار ( موادی که بر اثر شکسته شدن چربی ها برای تولید انرژی ایجاد می شوند) اندازه گیری شود . وجود کتون در ادرار حاکی از این است که بدن شما انسولین کافی برای کنترل قند خون در اختیار ندارد.
اگر در هنگامی که مقدار کتون ادرار زیاد باشد ، خطر بروز کتواسیدوز وجود دارد ، کتواسیدوز وضعیتی است که باید بلافاصله درمان شود. به جای شروع به ورزش ، اقداماتی را انجام دهید که قند خون را تنظیم کند و صبر کنید تا مقدار کتون ادرار به صفر برسد.
در حین تمرین مراقب نشانه های کاهش مقدار قند خون باشید
در حین تمرین ، پایین آمدن مقدار قند خون موضوع قابل توجه و مهمی به شمار می رود. اگر می خواهید درمدت زیادی ورزش کنید لازمست که هر 30 دقیقه مقدار قند خون خود را اندازه گیری کنید ، به خصوص وقتی که یک فعالیت جدید انجام بدهید یا شدت و تعداد حرکات را افزایش داده باشید . هر نیم ساعت مقدار قند خون خود را اندازه گیری کنید و مطمئن شوید که مقدار قند خون ثابت است ، بالا رفته یا پایین آمده است و آیا ادامه تمرین مجاز است یا خیر. انجام این کار وقتی که در یک فعالیت خارج از باشگاه یا در فضای باز شرکت می کنید بسیار دشوار است. اما حتما احتیاط کنید و بدانید که مقدار قند خون در حین انجام فعالیت بدنی و ورزش چه تغییراتی می کند .
در صورت بروز موارد زیر بلافاصله تمرین را متوقف کنید :
- مقدار قند خون 70 میلی گرم در دسی لیتر یا 9/3 میلی مول در لیتر یا کمتر باشد
- احساس لرزش ، ضعف یا گیجی داشته باشید
یک نوشیدنی یا ماده غذایی مصرف کنید که در حدود 15 گرم کربوهیدرات سریع الاثر داشته باشد و مقدار قند خونتان را به سرعت بالا ببرد مانند :
- قرص قند یا ژل قند ( برچسب آن را مطالعه کنید و ببینید که حاوی چه مقدار قند خون است )
- نصف فنجان آب میوه
- نصف فنجان نوشیدنی معمولی غیر رژیمی
- آب نبات ، پاستیل یا شکر پنیر( مقدار کربوهیدرات آن را چک کنید)
15 دقیقه بعد باز هم مقدار قند خون خود را اندازه گیری کنید . اگر هنوز هم پایین است ، یک واحد دیگر از مواد توصیه شده را مصرف کنید و باز هم 15 دقیقه بعد مقدار قند خون خود را اندازه بگیریئ. این عمل را تکرار کنید تا مقدار قند خونتان به 70 میلی گرم در دسی لیتر ( 9/3 میلی مول ) برسد . اگر هنوز تمرینتان تمام نشده است ، وقتی که مقدار قند خونتان به حد قابل قبول رسید می توانید تمرین را ادامه دهید.
کنترل قند خون بعد از تمرین
بعد از تمرین مقدار قند خون خود را اندازه بگیرید و چند بار این عمل را تکرار کنید . انجام تمرین ورزشی قند ذخیره شده در عضلات و کبد را آزاد می کند . بدن برای جبران این مقدار قندی که مصرف شده ، قند را از خون برداشت می کند .
هر قدر تمرینی که انجام می دهید قدرتی تر باشد ، مقدار قند خونتان بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد.کاهش مقدار قند خون حتی 4 تا 8 ساعت بعد از تمرین بروز می کند . بعد از تمرین یک اسنک کم کربوهیدرات بخورید تا از افت قند خون جلوگیری شود. اگر مقدار افت قند خونتان بعد از تمرین خیلی زیاد باشد کراکر ، قرص قند ، میوه یا نصف فنجان آب میوه بخورید. به هر حال انجام تمرین برای سلامتی بدنتان ضروریست ولی اگر مبتلا به دیابت هستید ، میزان قند خون را قبل ، در حین و بعد از تمرین اندازه گیری کنید . انجام این امر درست هم اندازه ورزش کردن اهمیت دارد.