آنژیوگرافی یک نوع آزمایش تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس، رگ‌های خونی بدن ما را مورد مشاهده و بررسی قرار می‌دهد. نتایج به دست آمده از آنژیوگرافی را آنژیوگرام می‌گویند. این آزمایش به منظور بررسی عروق یا رگ‌های باریک، مسدود، بزرگ شده یا بد شکل در بسیاری از قسمت‌های بدن از جمله مغز، قلب، شکم و پاها استفاده می‌شود. آنژیوگرافی قلب یک تست تهاجمی است که برای مشاهده رگ‌های قلب و تشخیص تنگی‌ها، مسدود بودن‌ها و بیماری‌های مربوط به عروق کرونر قلب انجام می‌شود. البته ذکر این نکته مهم است که در کنار بررسی عروق کرونر قلب، به وسیله این آزمایش می‌توان حفره‌های قلب و عروق اصلی مرتبط با قلب را هم مشاهده و بررسی کرد. آنژیوگرافی قلب یک راه درمان بیماری نیست و در این روش تنها تعداد عروق کرونر قلب که مسدود شده‌اند و محل و میزان انسداد آن مشخص می‌شود تا از طریق درمان‌های لازم برای فرد بیمار در نظر گرفته شود. به عبارتی اصلی‌ترین، بهترین و مؤثرترین راه برای کشف مشکلات شریان‌های قلبی استفاده از آنژیوگرافی قلب است. اگر قصد دارید با آنژیوگرافی قلب بیشتر آشنا شوید تا انتها همراه سایت دکتر غلامحسین فاتحی باشید.
کاربرد آنژیوگرافی قلب
استفاده از آنژیوگرافی همان‌طور که گفتیم یک روش تشخیص بیماری و تعداد رگ‌های مسدود شده قلب از طریق رگ‌های خونی است و از طریق آنژیوگرافی بیماری‌های زیر قابل تشخیص است:
- بیماری نارسایی وریدی
- بیماری عروق کرونر
- عروق محیطی
- عمق ترومبوز وریدی
به کمک آنژیوگرافی قلب تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد و میزان آن مشخص شده و همچنین اندازه گیری مستقیم فشارهای داخل قلب و بازدید از حفره‌های قلب و عروق بزرگ نیز صورت می‌گیرد.
چرا انجام آنژیوگرافی تجویز می‌شود؟
آنژیوگرافی اکثرا در موارد مشکوک به بیماری های قلبی و عروقی توسط متخصص قلب تجویز می‌شود و در صورتی که بیماری علائمی مانند موارد زیر را داشته باشد باید سریعاً برای آنژیو اقدام کند.
- داشتن علائم بیماری سرخرگ کرونری مانند درد قفسه سینه
- درد در قفسه‌ی سینه، فک، گردن و بازو که دلیلش با سایر آزمایش‌ها مشخص نشده باشد.
- درد تازه یا درحال پیشرفت در قفسه‌ی سینه
- نقص یا اختلال قلبی مادرزادی
- نتایج غیرطبیعی در آزمایش‌های غیرتهاجمی استرس قلب
- آسیب‌دیدگی قفسه‌ی سینه یا سایر مشکلات رگ‌های خونی
- مشکلات دریچه‌های قلب که به عمل جراحی نیاز دارند.
به طور کلی باید بگوییم که انجام آنژیوگرافی قلب اغلب علائم شدیدی در پی ندارد، اما عوارض و خطرات آن بیشتر از روش‌های غیرتهاجمی معاینه‌ی قلب است. به همین دلیل هم اکثر اوقات این روش پس از سایر روش‌های غیرتهاجمی مانند الکتروکاردیوگرام، اکوکاردیوگرام و تست استرس انجام می‌گیرد و پزشکان معمولاً زیاد آن را تجویز نمی‌کنند. یکی از روش‌درمانی در پروسه آنژیوپلاستی استنت قلب است که از گرفتگی مجدد عروق جلوگیری می‌کند. لازم به ذکر است که افرادی که فشار خون بالا دارند نیز ممکن است دچار گرفتگی عروق قلبی بشوند. برای پیشگیری از این اتفاق بهتر است به طور جدی به درمان فشار خون خود بپردازند.
عوارض آنژیوگرافی قلب
عوارض آنژیوگرافی در افراد مختلف، بسیار متفاوت است. گاهی یک فرد پس از انجام این آزمایش هیچ‌گونه علائم یا عوارضی ندارد و گاهی عوارض بسیار ساده و کوچکی مانند تپش قلب دارد البته در برخی موارد ممکن است بیمار دچار استفراغ و تهوع یا برافروختگی موقت شود که این موضوع خیلی سریع رفع خواهد شد و ماندگاری طولانی مدت ندارد. اگر در هنگام ورود کاتتر، شخص بیمار دچار مشکل شود، پزشکان به سرعت داروهای لازم را مستقیماً وارد قلب می‌کنند و مشکل بیمار به سادگی رفع می‌شود و از این بابت جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
مزایای انجام آنژیوگرافی
در روش آزمایش آنژیوگرافی وضع عروق قلب شخص بیمار بررسی و مشخص می‌شود و پزشک معالج می‌تواند نوع درمان را با اطمینان تعیین کند. از جمله مزایای انجام این آزمایش می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کاهش هزینه و کاهش عوارض پس از جراحی
- تشخیص بهتر بیماری
- کوتاه شدن دوره بستری بیمار
آنژیوگرافی چگونه انجام می‌شود؟
در طول انجام آزمایش آنژیوگرافی، بیمار بر روی یک میز قرار دراز می‌کشد و اشعه ایکس از پشت با بیمار برخورد می‌کند. از آنجا که در طی انجام این آزمایش ممکن است میز برای عکس‌برداری کامل و صحیح از بیمار کج شود، تسمه‌هایی به منظور ایمنی فرد بر روی سینه و پاهای بیمار قرار می‌گیرد. دوربین‌های اشعه ایکس در دور و اطراف سر و سینه بیمار حرکت می‌کنند تا بتوانند از زوایای مختلف عکس بگیرند.
در حین انجام این آزمایش ممکن یک آرام‌بخش از طریق یک آنژیوکت که به بازوی بیمار متصل است به او تزریق شود؛ بنابراین بیمار در حین انجام این تست بسیار خواب‌آلود خواهد بود و حتی ممکن است به خواب برود اما جای هیچ نگرانی نیست چون پس از اتمام آزمایش فرد به سادگی از خواب بیدار می‌شود و بسیار سریع هوشیاری خودش را به دست می‌آورد.
الکترودهایی که روی قفسه سینه بیمار وجود دارند در حین آزمایش به روز دائم و در تمام مراحل قلب را کنترل می‌کنند و فشار خون نیز توسط دستگاه مخصوصی کنترل می‌شود. دستگاه دیگری نیز به نام پالس اکسی متر وجود دارد که میزان اکسیژن موجود در خون را در حین انجام این آزمایش اندازه گیری می‌کند .
ممکن است مقدار کمی از موهای کشاله ران یا بازوی دست بیمار نیز تراشیده شود و یک لوله انعطاف‌پذیر که در اصطلاح پزشکی به آن سوند می‌گویند، در آن قرار بگیرد.
این ناحیه شسته و ضدعفونی می‌شود و با تزریق بی حسی موضعی بی حس می‌شود. برش کوچکی در محل ورود ایجاد شده و یک لوله پلاستیکی کوتاه در شریان بیمار وارد خواهد شد. کاتتر از طریق یک لوله پلاستیکی به رگ خونی وارد می‌شود و با دقت به قلب یا عروق کرونر متصل خواهد شد. بندکشی به سوند نباید درد ایجاد کند و بیمار نباید احساس کند لوله سوند در بدنش در حال حرکت است. همچنین بسیار ضروری است که بیمار هرگونه درد و ناراحتی پیش آمده در حین آزمایش را همان لحظه با پزشک خود در میان بگذارد .
سپس رنگ یا ماده حاجب از طریق سوند تزریق به داخل بدن تزریق می‌شود و زمانی که این اتفاق بیفتد بیمار احساس گرمای شدیدی داشته باشد که این مسئله را نیز باید به پزشک اطلاع دهد. با حرکت ماده حاجب در رگ‌های خونی، پزشک قادر است تا این جریان را مشاهده کرده و هر گونه انسداد یا نواحی محدود در عروق قلبی را را تشخیص دهد. انجام آزمایش آنژیوگرافی حدوداً یک ساعت طول می‌کشد و گاهی این مدت زمان ممکن است طولانی‌تر نیز باشد.
اقدامات مورد نیاز پیش از انجام آزمایش آنژیوگرافی
- بیمار باید حدود 6 تا 8 ساعت پیش از عمل آنژيوگرافي ناشتا باشد.
- بررسی وضعیت حساسیت بیمار به داروهای مورد استفاده در آزمایش باید بررسی شود.
- در صورتی که بیمار داروی خاصی را مصرف می‌کند باید حتما پیش از آنژوگرافی به پزشک خود اطلاع دهد.
- نوار قلب و اكوكارديوگرافي از پیش از بیمار گرفته شده باشد.
- یک نفر همراه حتما با بیمار باشد.
- دفترچه بیمه بیمار حتما همراهش باشد.
- سابقه فشار خون و دیابت فرد نیز پیش از انجام آنژیوگرافی باید حتما توسط پزشک بررسی شود. (دیابت می‌تواند بیماری‌های قلبی را تشدید کند. بنابراین بهتر است به علائم دیابت توجه کنید و به کنترل آن بپردازید.)
اقدامات مورد نیاز پس از آزمایش آنژیوگرافی
- بیمار باید تا 48 ساعت پس از ترخیص شدن از خم و راست شدن و بلند کـردن اجـسام سـنگین جدا خودداري کند.
- بهتر است تا 12 ساعت پس از ترخیص از حمام استفاده نکنید.
- در صورتی که هر گونه کبودي تا زانـو و یـا برجستگی تـا ناحیـه‌ي محـل آنژیـوگرافی مشاهده کردیـد فورا این مسئله را بـا پزشـک خـود در میان بگذارید.
- مصرف داروها را طبق دستور پزشـک خـود انجام دهید و از کم و زیاد کردن یـا قطـع کردن سر خود داروها بپرهیزید.
- رژیم غذایی خود را بـا محـدودیت نمـک و چربی رعایت کنید.
- میوه و سبزیجات تازه بخورید تا از یبوست در امان باشید.
- یه هیچ عنوان سیگار نکشید.
- از فعالیت‌های ورزشی و سنگین بپرهیزید.
- از قرار گرفتن در محیط های خیلی گرم یا خیلی سرد بپرهیزید.
- از محیط های استرس آور دوری کنید.
- قهوه و کافئین مصرف نکنید.
- مقدار زیادی آب بعد از انجام آزمایش بنوشید چراکه این کار رد دفع سریعتر ماده حاجب بسیار تاثیر گذار است.
- بهتر است تا 24 ساعت از رژیم غذایی دارای مایعات مانند انواع سوپ و … استفاده کنید.