ایست قلبی با حمله قلبی تفاوت دارد.

فردی که در زندگی خود یک ستاره است – یک ستاره ورزش حرفه ای ، ورزشکار نوجوان ، دونده ماراتون یا هر فرد سالم دیگر – به طور ناگهانی بر زمین نمی افتد و به خاطر بیماری قلبی نمی میرد. اما این اتفاق در مواردی رخ خداده است و خبر ایست ناگهانی قلب یک ستاره بر صفحه اول روزنامه ها نقش بسته است.

احتمال بروز ایست ناگهانی قلب در بین جوانان بسیار نادر است و بروز آن تامل برانگیزست. طبق آمار درمانگاه قلب کلیولند ، مرگ ناشی از ایست ناگهانی قلب در 1 نفر از 100 هزار نفر تا 1 نفر از 300 هزار نفرد ورزشکار زیر 35 سال و بیشتر در بین مردان بروز می کند.

در بین موارد معروف می توان به بازیکن والیبال المپیکی آمریکا به نام فلو هیامن درسال 1986 ، هنک گادرز بازیکن بسکتبال دانشگاه درسال 1990 و په ته مارویچ و رژی لوییس بازیکنان بسکتبال حرفه ای در سال های 1988 و 1993 اشاره کرد. همه مردم از خود می پرسیدند که آیا نمی شد برای جلوگیری از وقوع این حادثه کاری انجام شود. مردم نمی دانستند چه کسی در معرض خطر است و چگونه می توان از مرگ ناگهانی و ایست قلبی جان سالم به در برند.

خوشبختانه به گفته  دکتر کریستین ، ای ، لاولس متخصص قلب و پزشکی ورزشی در شیکاگو و مشاور قلبی لیگ های معروف فوتبال ، پاسخ مثبت است. وی می گوید :” ما سعی می کنیم افرادی را پیدا کنیم که بعد از ایست قلبی با حضور متخصص درظرف چند دقیقه به زندگی برگشته اند. ” با استفاده فوری از دفیبریلاتور خارجی اتوماتیک ( دستگاه شوک قلبی) می توان جان این افراد را نجات داد.

ایست ناگهانی قلب چیست؟

وقتی درباره جوانی صحبت می کنید که ناگهان جان خود را از دست داده است ، به بروز حمله قلبی فکر می کنید. اما ایست ناگهانی قلب یا مرگ ناگهانی چیز دیگریست. طبق نظر انجمن قلب آمریکا حمله قلبی ناشی از مشکل گردش خون یا متوقف شدن جریان خون قلب ایجاد می شود . زمانی که مسیر جریان خون در یک شریان قلبی تنگ شود به حدی که میزان جریان خون خیلی کم شده یا به طور کلی متوقف شود و خون به قلب نرسد که منجر به آسیب دیدگی عضله قلب می شود.

درست برعکس ، در مورد ایست ناگهانی قلب ، یک مشکل الکتریکی در قلب وجود دارد. زمانی اتفاق می افتد که پیام های الکتریکی قلبی که ضربان های قلب را کنترل می کنند تا ریتم منظم انقباض ها طی شود دچار مشکل شود. به طور ناگهانی ممکنست تعداد ضربان های قلب خیلی زیاد شود و بطن های قلب به جای این که ضربان منظم ایجاد کنند که قدرت پمپاژ قلب است و خون را در بدن به جریان می اندازد ، ضربان های لرزشی ایجاد می کنند که خون کمی را به جریان می اندازد.  به این اختلال ، فیبریلاسیون بطنی می گویند که در مواردی ممکنست تشخیص داده نشود.

دکتر لاولس می گوید که فیبریلاسیون بطنی عملکرد پمپاژ قلب را منقطع یا مختل می کند. در نتیجه جریان خون به بقیه بدن نمی رسد . بروز ایست ناگهانی قلب سبب می شود که فرد ناگهان برزمین بیفتد ، هوشیاری اش را از دست داده و نبض و تنفس نداشته باشد. اگر عملیات احیای قلبی – تنفسی انجام نشود یا از فیبریلاتور اتوماتیک ( دستگاه شوک الکتریکی ) استفاده نشود ، فرد در مدت چند دقیقه جان خود را از دست خواهد داد. به همین دلیل است که به این عارضه مرگ ناگهانی قلب گفته می شود. البته بین حمله قلبی و مرگ ناگهانی قلب رابطه وجود دارد. یک حمله قلبی می تواند با ایجاد یک موج الکتریکی نامنظم سبب بروز ایست ناگهانی قلب شود.

(از این لینک می‌توانید مقالات مرتبط با بیماری‌های قلبی را مطالعه کنید)

علل بروز ایست ناگهانی قلب

احتمالا درباره بیماری های پرفشاری خون ، کلسترول بالا و دیابت و مشکلات دیگری که به بروز بیماری قلبی در میانسالان و سالمندان می انجامد شنیده اید.اما شاید اختلالات قلبی که می تواند به بروز ایست ناگهانی قلب کمک کند را نشناسید. به گفته دکتر لاولس شرایط زمینه ای در جوانترها با شرایط زمینه ای در افراد بالاتر از 50 یا 60 سال بسیار متفاوت است . در جوانان باید به دنبال یک بیماری مادرزای عضله قلب باشیم ، یا عارضه ای مربوط به سیستم الکتریکی قلب و یا بیماری های قلبی مادرزادی…

عامل شماره 1 : کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک است . اختلالی که در آن ضخامت عضلات قلب به طور غیر طبیعی زیاد می شود. به گفته دکتر لاولس ، قلبشان ضخیم می شود. لایه های داخلی قلب نمی توانند در حین انجام فعالیت های بدنی خون کافی دریافت کنند. اما به یاد داشته باشید که ابتلا به عارضه کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک نادر است. می توان گفت که فقط 05/0 تا 2/0 درصد از جمعیت را مبتلا می سازد.

اختلالات مادرزادی شریان های قلب هم نقش مهمی در بروز ایست ناگهانی قلب ایفا می کند. ممکنست شریان ها در جای غیر طبیعی قرار داشته باشند — یا مانند په ته ماراویچ ، ستاره بسکتبالیست ، با یک شریان قلب به جای دوشریان طبیعی ، به دنیا آمده باشد.  شرایط دیگر که منجر به بروز ایست ناگهانی قلب می شود شامل اختلالات مربوط به سیستم الکتریکی قلب است که به نام سندرم QT معروفست ، یا التهاب قلب که مایوکاردیت گفته می شود ، سندرم مارفان که سبب ایست قلبی فلوهایمن شد.

سندرم مارفان یک بیماری ژنتیکی است که در آن بافت پیوندی می تواند تاثیر مرگباری بر قلب و عروق داشته باشد. فرد مبتلا به سندرم مارفان دراز و باریک است و در معرض خطر پارگی عروق خونی از جمله آئورت قرار دارد. خطر با افزایش میزان فشار خون زیاد می شود و ممکنست با انجام فعالیت بدنی یا ورزشی شدید هم بروز کند.

بعضی از ورزشکاران بعد از یک تحریک در قفسه سینه جان باخته اند. به این تروما کومیتو کوردیس یا کژآهنگی قلب ( تحریک قلب) گفته می شود. دکتر لاولس می گوید وقتی که قفسه سینه در یک دوره آسیب پذیر سیکل قلبی قرار می گیرد ، ریتم قلب به هم می ریزد و فیبریلاسیون بطنی بروز می کند. احتمال بروز این عارضه خیلی کم است زیرا زمان آسیب پذیری بسیار کوتاه است و در مدت 40 هزارم ثانیه اتفاق می افتد.

راه های تشخیصی بروز ایست ناگهانی قلب

در برخی از موارد مرگ ناشی از ایست قلبی بدون هیچ نشانه قبلی بروز می کند. اما گاهی اوقات می توان یک علامت خطر را مشخص نمود. به طورمثال ، رژی لوییس چند ماه پیش از مرگش در حین بازی بسکتبال از حال رفت. انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که 12 نوع آزمایش برای سنجش عملکرد قلبی ورزشکاران دبیرستانی و دانشگاهی انجام گیرد که شامل بررسی دقیق سابقه خانوادگی و پزشکی و انجام معاینه است. در حین معاینه موارد درد قفسه سینه در هنگام فعالیت بدنی و تقلا کردن ، از حال رفتن ناگهانی و بی دلیل ، سابقه خانوادگی مرگ زودرس ناشی از بیماری قلبی و سایر موارد مرتبط مورد بررسی قرار می گیرد. در حین معاینه صداهای غیر طبیعی قلب ، نبض ، فشار خون و نشانه های مربوط به سندرم مارفان مورد توجه قرار می گیرد.

اما ارزیابی همیشه با نوشتن روی کاغذ تمام نمی شود بلکه ممکنست فردی که روی کاغذ بهترین شرایط را دارد باز هم در معرض خطر قرار داشته باشد. البته نه همه پزشکان ارزیابی دقیق انجام می دهند و نه حتی می دانند که می شود آن را انجام داد ، موارد متعددی در این باره دخالت دارند . به طور مثال ، علت های بروز ایست قلبی در ورزشکاران نادراست. پیدا کردن علت بروز آن مانند پیدا کردن سوزن در انبار کاه است. همچنین ، برخی از ورزشکاران از ثبت و گزارش نشانه ها خودداری می کنند ، به خصوص اگر فکر کنند که بر مدت زمان بازی کردنشان تاثیر می گذارد و رتبه یا موقعیت های دریافت  وام دانشگاهی آن ها را به خطر می اندازد.

طبق نظر دکتر وینسنت موسسو ، متخصص طب اورژانس و مسئول انجمن ایست قلبی دانشگاه پیتزبورگ موضوع مهم دیگر این است که ممکنست بررسی ها به دقت انجام نشود. رهنمودهای انجمن قلب آمریکا ، انجام مرتب نوارقلب یا اکو ( ارزیابی وضعیت قلب با امواج فراصوت) را دربر نمی گیرد. به کارگیری این آزمایش ها برای بررسی وضعیت ورزشکاران قبل از مسابقه بحث برانگیز است و هزینه زیادی را دربر می گیرد. مخالفین بر این عقیده اند که مدارک کافی برای موثر بودن انجام این آزمایش ها دردست نیست. انجام این آزمایش ها هزینه بر است و به دنبال آن باید آزمایش های غیر ضروری دیگر هم انجام شود . ممکنست نتایج گمراه کننده ای دربر داشته باشد و محرومیت بی مورد ورزشکار را  سبب شود. این ها حقایقی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

اما هیچ کس برای گرفتن چراغ سبز منتظر انجام این آزمایش ها نمی ماند. در مریلند، جانز هاپکینز برای دانشجویان ورزشکار خود برنامه ارزیابی مناسبی را تدارک دیده است. از سن 14 تا 18 سال را دربر دارد. علاوه بر ارائه یک پرسشنامه پزشکی ، معاینه بالینی ، نوارفلب برای سنجش وضعیت الکتریکی قلب و ریتم آن جهت بررسی سندرم QT طولانی ، اکوکاردیوگرام برای ارزیابی اندازه و شکل قلب ، عملکرد پمپاژ و ضخامت عضلات قلب و شرایط دریچه ها انجام می شود.

با وجود اختلاف نظر درباره تکنیک های بررسی ، مهم این است که مشکل را زود شناسایی کنیم تا با شروع درمان خطربروز ایست قلبی کاهش یابد. به طور مثال ، بیمارانی که در معرض خطر قرار دارند نباید در فعالیت های ورزشی شرکت کنند ، باید داروهای بلوکه کننده بتا مصرف کنند تا تعداد ضربان های قلب کاهش یابد یا جراحی کنند و یک فیبریلاتور در قلبشان کار گذاشته شود تا با تنظیم وضعیت الکتریکی قلب ، ریتم قلب طبیعی شود.

چه باید کرد؟

مطمئن باشید که ورزشکاران نوجوان به رهنمودهای انجمن قلب آمریکا توجه کرده اند.

دکتر موسسو می گوید که باید قدم پیش بگذارید و بر بعضی از موارد اصرار ورزید. لازمست که والدین به پزشک بگویند که چه چیزی را می خواهند با دقت بررسی و معاینه شود. در بیشتر موارد من این احساس را می کنم که والدین می خواهند فقط فرم را تکمیل کنند و بنویسند که کودکشان سالم است. بهترست یک رونوشت از رهنمودهای انجمن قلب آمریکا در دسترس باشد.

به وجود هر نشانه ای توجه خاص داشته باشید

به گفته دکتر لاولس مشکلات قلبی که به ایست قلبی منجر می شوند علائمی را به همراه دارند از جمله درد قفسه سینه و از حال رفتن به خصوص در حین تمرین ، غش کردن ، تپش قلب یا بی نظمی در ضربان های قلب ، سرگیجه ، ضعف ، گیجی و کوتاهی تنفس.

ورزش کردن سبب افزایش بار قلب شده و این نشانه ها در حین انجام فعالیت بدنی یا بعد از آن بروز می کنند. هرگز بروز نشانه ها را نادیده نگیرید. دکتر لاولس یادآوری می کند که یک ورزشکار دبیرستانی 16 بار درد قفسه سینه را به مسئول دبیرستان بیان کرده ولی کسی به او توجه نکرده است . او به دلیل ابتلا به کاردیومایوپاتی هیپرتروفیک در حین ورزش کردن درگذشت.

فراموش نکنید که ورزشکاران نوجوان همیشه آمادگی اطلاعات دادن نیستند به خصوص وقتی که حال خوبی نداشته باشند. آن ها نگران هستند ، می خواهند در تیم بمانند و نشان دهند که 100 درصد بدن آماده ای دارند و می توانند از عهده مسئولیت ها بربیایند.

اما والدین باید بپرسند. با آن ها مدارا کنند و اگر کاری به درستی انجام نمی شود ، اگر زود از نفس می افتند یا قفسه سینه خود را می فشارند ، باید با آن ها صحبت کنند. حتی بعد از تشخیص بیماری، برخی از ورزشکاران اصرار دارند که به ورزش کردن ادامه دهند . بیمار دکتر لاولس یک دانش آموز بسکتبالیست بود که چند بار در دادگاه از حال رفته بود اما باز هم اصرار داشت که به بازی کردن ادامه دهد. متقاعد کردن مردم برای این که بپذیرند این شرایط را دارند و ورزش کردن با شدت زیاد برایشان خطرناک است بسیار دشوار است. برای بزرگسالان هم همین طور است . هر علامتی که حاکی از مشکل قلبی است نباید نادیده گرفته شود. البته نشانه هایی که  با انجام فعالیت بدنی نمودار می شوند ممکنست با شرایط خاص قلبی مرتبط باشند ، ممکنست به خاطر بیماری های شریان قلب بروز کنند و باید به پزشک اطلاع داده شوند تا به سرعت مورد ارزیابی قرار گیرد.

همه سعی خود را به کار گیرید تا فیبریلاتور خارجی اتوماتیک تهیه کنید و در دسترس داشته باشید

به گفته دکتر لاولس این دستگاه باید در دبیرستان ها و همه مسابقات ورزشی و مکان های ورزشی وجود داشته باشد. اگر کسی بگوید دلیلی برای تهیه این وسیله نیست ، از نظر من قابل درک نیست. این دستگاه ها در محل کار و ساختمان های عمومی هم باید وجود داشته باشد. نباید دکتر باشید تا از آن ها استفاده کنید. همه آن ها دستور استفاده دارند. به محض اتصال به فرد ، ریتم غیر طبیعی و مشکل را تشخیص داده و آن را درمان می کنند. برخی ازمردم نگران نگهداری و مراقبت از این دستگاه هستند درحالی که دکتر لاولس معتقدست که نقش این دستگاه ها در نجات  جان افراد ثابت شده است.