نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام یک نوع آزمایش قلبی بسیار ساده و بدون درد است که فعالیت‌های الکتریکی قلب شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. نوار قلب با نام‌های ECG و EKG نیز شناخته می‌شود. هر ضربان قلب ما توسط یک سیگنال الکتریکی تحریک می‌شود که از بالای قلب ما شروع شده و به طرف پایین می‌رود. این ضربان‌ها در نوار قلب به صورت خطوطی بالا و پایین مشخص می‌شوند. قلب ما یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین اعضای بدنمان است و مشکلات و بیماری‌های قلبی اغلب بر روی فعالیت الکتریکی قلب تأثیر گذارند و می‌توانند فعالیت‌های عمومی بدن را با مشکل مواجه کرده و درنهایت حتی سبب مرگ فرد نیز بشود. تمامی افرادی که علائم زیر را دارند باید برای اینکه مطمئن شوند این علائم حاصل یک بیماری یا مشکل قلبی است یا نه به متخصص قلب مراجعه کنند و آزمایش الکتروکاردیوگرام یا نوار قلبی را انجام دهند:
- درد در قفسه سینه ( که می‌تواند نشانه سکته قلبی باشد.)
- مشکلات تنفسی
- احساس ضعف یا خستگی
- تپش قلب
- ضربان قلب نامنظم
- شنیدن صداهای غیرمعمول از قلب (در معاینه پزشک و توسط او مشخص می‌شود)
تست نوار قلب به پزشک کمک می‌کند که دلایل بروز علائم بالا در شما را تشخصی دهد و مشخص کند که قلب شما دچار چه مشکلی شده است و در نهایت بهترین راه درمان را برای شما تجویز نماید. معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که 50 سال به بالا دارند یا افرادی که سابقه بیماری های قلبی را دارند به طور مداوم تست الکتروکاردیوگرام را به عنوان چکاپ قلبی انجام دهند.
نحوه انجام تست نوار قلب
نحوه انجام دادن آزمایش نوار قلب یکی از ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین مهارت‌هایی است که هر پرستار، کارمند مرکز بالینی یا مراکز بهداشتی و تخصصی بیمارستان و درمانگاهی باید به آن تسلط داشته باشد. نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) می‌تواند اطلاعات بسیار ارزشمند و خوبی را از وضعیت سلامت قلب بیمار در اختیار پزشک و تیم درمانی قرار دهد. به همین دلیل هم این مسئله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که انجام صحیح و دقت در انجام نوار قلب کامل بیمار در اولویت قرار بگیرد و هیچ خطا یا مشکلی در این زمینه پیش نیاید.
تکنسین بیمارستان یا پرستارانی که تست نوار قلب را انجام می‌دهند، حدود ده الکترود را با پد چسب به پوست قفسه سینه فرد متصل می‌کنند (در مردان لازم است که موهای قفسه سینه‌ی خود را بتراشند تا هم فرایند نوار قلبی به درستی انجام شود و هم پس از انجام آن چسب‌ها به راحتی از سینه جدا شوند) طی انجام این تست شما باید به صورت مستقیم و رو به بالا دراز بکشید و کامپیوتری که در آنجا قرار دارد، اطلاعات لازم را از طریق اتصالات بر روی کاغذ ثبت می‌کند.
پس از انجام نوار قلب، پرستار یا تکنسین الکترودها را از بدن بیمار جدا می‌کند و گاهی اوقات ممکن است که بعد از جدا کردن الکترودها از پوست آن محل اندکی حساس و قرمز شود که این اصلاً موضوع مهمی نیست و نیازی به هیچ درمان خاصی ندارد. بیمار پس از انجام تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) می‌تواند به راحتی به فعالیت‌های روزمره‌اش ادامه دهد و تمام این تست به طور کلی کمتر از 10 دقیقه زمان بر خواهد بود.
نوار قلب چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
در تست نوار قلب ضربان الکتریکی طبیعی که بر اثر انقباضات بخش‌های مختلف قلب به وجود می‌آیند، اندازه گیری و ثبت می‌شوند. دستگاه الکتروکاردیوگرام با ثبت این ضربان‌ها به پزشکان و متخصصین قلب نشان می‌دهند که عضله قلب دقیقاً در چه وضعتی قرار دارد و می‌تواند سرعت تپش قلب را نیز ثبت و مشخص کند. کاربرد دیگری که تست نوار قلب دارد این است که این آزمایش ثابت و منظم بودن یا نامنظم بودن ریتم ضربان قلب را در بخش‌های مختلف نشان می‌دهد. هر گونه تغییر غیرمعمول در نشانه‌های نوار قلب می‌تواند برای متخصص قلب پیام به خصوصی داشته باشد که نشان دهنده یک مشکل یا بیماری خاصی در قلب باشد. با استفاده از خطوط موجود در تست الکتروکاردیوگرام، متخصصین قلب و عروق می‌توانند ضمن بررسی شرایط حیاتی بیمار از بروز و روند بسیاری از عارضه‌هایی که عضله قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند، آگاه شوند و به موقع درمان‌های مناسب را برای بیمار تجویز کنند. یکی از پرکاربردترین راه‌های درمان بیماری‌های قلبی، آنژیوگرافی قلب است.
در طول فرآیند گرفتن الکتروکاردیوگرام چه اتفاقی می‌افتد؟
گرفتن EKG سریع، بدون درد و بی‌ضرر است. بعد از این که گان پوشیدید، یک تکنسین 12 تا 15 الکترود نرم را با ژل به سینه، دست‌ها و پاهایتان متصل می‌کند. برای اطمینان از این که الکترودها به درستی به پوست شما چسبیده‌اند، ممکن است او مجبور شود نواحی کوچکی را بتراشد. هر الکترود تقریباً به اندازه یک سکه‌ی کوچک است. این الکترودها به سیم‌های الکتریکی (وایر) متصل می‌شوند، که این سیم‌ها هم به دستگاه EKG متصل می‌شوند.
در طول آزمایش، هنگامی که دستگاه فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند و اطلاعات را روی یک نمودار می‌کشد، باید روی تخت دراز بکشید. مطمئن شوید که تا حد ممکن دراز کشیده‌اید و به طور طبیعی نفس بکشید. شما نباید در طول آزمایش صحبت کنید.
پس از عمل، الکترودها برداشته و دور ریخته می‌شوند. کل این فرآیند حدود 10 دقیقه زمان می‌برد.
چه زمانی فرد باید نوار قلب را انجام دهد؟
- پی بردن به دلیل خستگی شدید
- پی بردن به علت تنگی نفس
- پیدا کردن دلیل بروز درد در ناحیه قفسه سینه
- پی بردن به علت غش یا سرگیجه دائمی
- شناسایی ضربان قلب نامنظم یا آریتمی
- بررسی وضعیت قلب پیش از شروع درمان دارویی یا جراحی
آیا بین ECG و EKG تفاوتی وجود دارد؟
خیر این دو علامت تفاوتی با هم ندارند. ECG و EKG علامت‌های اختصاری متفاوتی برای آزمایش مشابهی هستند که الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب نامیده می‌شود. برخی از افراد ممکن است به الکتروکاردیوگرام، الکتروکاردیوگراف هم بگویند.
هدف از گرفتن EKG چیست؟
EKG مشکلات مربوط به ضربان قلب را در فرد بررسی می‌کند. پزشکان می‌توانند از EKG برای جمع‌آوری اطلاعات در موارد زیر استفاده کنند:
- گره سینوسی دهلیزی یا گره سینوسی، قسمتی از قلب است که باعث تولید ضربان قلب می‌شود.
- گره دهلیزی بطنی
- مسیرهای هدایت عصبی در قلب
- سرعت و ریتم قلب
- اندازه یا ضخامت حفره‌های خاص قلب.