کلسترول 101 : مقادیر کلسترول خون چه معنایی دارند؟

کلسترول چیست؟

ما به طور معمول کلسترول را با غذاهای چرب مرتبط می کنیم در حالی که بیشتر ماده چربی توسط بدنمان ساخته می شود. کبد 75 درصد از کلسترول را تولید و وارد جریان خون می کند. 25 درصد بقیه از مصرف غذا ها به دست می آید. سطوح طبیعی کلسترول نقش مهمی در انجام فعالیت های سلولی ایفا می کند. اما در بیش از 100 میلیون نفر آمریکایی سطوح کلسترول بسیار بالاست.

نشانه های بالا بودن سطح کلسترول کدامند؟

بالا رفتن سطح کلسترول نشانه ای به همراه ندارد اما به بدن آسیب می رساند. به مرور زمان ، بالا بودن مقدار کلسترول بدن منجر به تشکیل پلاک هایی در درون شریان ها می شود. به این عارضه آترواسکلروز می گویند. در این شرایط فضای داخل شریان تنگ شده و خون به سختی جریان می یابد و زمینه را برای ابتلا به بیماری های قلبی فراهم می سازد. خبر خوب این است که کلسترول بالا به راحتی مشخص می گردد و راه های مختلفی برای اندازه گیری آن وجود دارد.

آزمایش اندازه گیری کلسترول

افراد بالاتر از 20 سال باید سطوح کلسترول خونشان را حداقل هر 4 تا 6 ماه یک بار اندازه گیری کنند. اندازه گیری کلسترول خون با یک آزمایش خون ساده انجام می شود. لازمست که 9 تا 12 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید تا اندازه گیری انواع کلسترول خون انجام شود. نتیجه آزمایش مقادیر کلسترول خوب ، کلسترول بد و تری گلیسیریدها را نشان می دهد.

کلسترول بد

بیشتر کلسترول موجود در خون توسط پروتئین هایی به نام لیپوپروتئین های کم چگالی یا ال دی ال حمل می شود. این کلسترول به نام کلسترول بد معروفست زیرا همراه با مواد دیگر به تشکیل پلاک در شریان ها کمک می کند. رژیم غذایی حاوی چربی های اشباع شده و ترانس منجر به بالا رفتن مقدار LDL می شود. در بیشتر افراد مقدار LDL کمتر از 100 طبیعی به شمار می رود اما اگر مبتلا به بیماری قلبی باشند باید دارو مصرف کنند تا مقدار LDL خونشان پایین نگه داشته شود.

کلسترول خوب

تا یک سوم کلسترول خون توسط لیپوپروتئین پر چگالی حمل می شود که به آن HDL یا کلسترول خوب می گویند. کلسترول خوب از این رو خوب نامیده شده است که به دفع کلسترول بد کمک می کند و مانع از تشکیل پلاک درون شریان ها می شود. هرقدر سطح HDL بالاتر باشد بهتراست . افرادی که کمتر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند چربی خوب مصرف می کنند از جمله روغن زیتون که به بالا رفتن مقدار HDL کمک می کند.

تری گلیسیرید ها

بدن کالری ها ، قند و الکل  اضافی را به تری گلیسیریدها تبدیل می کند که نوع چربی است که در بدن وجود دارد و در سلول های چربی همه نقاط بدن ذخیره می شود. مقدار تری گلیسیریدها درافراد بیش وزن ، بی تحرک و سیگاری یا مصرف کنندگان دائمی الکل و همچنین مصرف کنندگان غذاهای پر کربوهیدرات زیاد است. اگر مقدار تری گلیسیریدهای خون 150 یا بیشتر باشد در معرض ابتلا به سندرم متابولیک قرار دارید که با ابتلا به  بیماری های قلبی و دیابت مرتبط است

کلسترول توتال

کلسترول توتال مجموع مقادیر LDL,HDL  و VLDL یا لیپوپروتئین بسیار کم چگالی در خون شما است. ماده اولیه برای ساخته شدن LDL ، VLDL است. مقدار کلسترول توتال همراه با عوامل خطر دیگر احتمال بروز حمله قلبی را نشان می دهد.

کلسترول موجود در غذاها

غذا های حاوی کلسترول شامل تخم مرغ ، میگو و خرچنگ است ولی مصرفشان به طور کامل ممنوع نیست. یافته های حاصل از پژوهش ها نشان می دهد که کلسترولی که می خوریم تاثیر کمی بر مقدار کلسترول خونمان می گذارد. تعداد کمی از افراد ، افرادی که نسبت به مصرف تخم مرغ واکنش نشان می دهند کمی سطح کلسترول خونشان بالا می رود. اما بیشتر افراد مصرف چربی اشباع شده و ترانس است که خطرآفرین به شمار می رود. مقدار مصرف روزانه کلسترول 300 میلی گرم برای افراد سالم و 200 میلی گرم برای افرادی است که در معرض خطر قرار دارند. یک تخم مرغ حاوی 186 میلی گرم کلسترول است.

کلسترول و سابقه خانوادگی

کلسترول از دو راه به دست می آید: بدن و غذا. و می توان گفت که یکی از راه ها بیشتر کلسترول به بدن می رساند. برخی از افراد به صورت ارثی ژنی دارند که تولید کلسترول زیاد را سبب می شود. برخی دیگر ، رژیم غذایی عامل اصلی است. مصرف چربی های اشباع شده و کلسترول در غذاهای حیوانی شامل گوشت ، تخم مرغ و لبنیاتی که با شیر درست می شوند وجود دارد. در بیشتر موارد بالا بودن مقدار کلسترول خون ناشی از همکاری ژن و رژیم غذایی است.

چه عواملی خطرناک است؟

عوامل زیر سبب بالا رفتن مقدار کلسترول خون می شوند:

• رژیم غذایی حاوی چربی های اشباع شده و کلسترول
• سابقه خانوادگی کلسترول بالا
• بیش وزن بودن یا چاق بودن
• افزایش سن

• کلسترول و جنسیت
• تا زمان یائسگی ، مقدار کلسترول درزنان کم تر از مردان هم سن است . آن ها حتی HDL بیشتری هم دارند که نوع خوب کلسترول است. یکی از علت های آن وجود استروژن است ، یک هورمون جنسی زنانه که سطح HDL را بالا می برد. تولید استروژن در حین دوران قبل از یائسگی بالا رفته و در حین یائسگی متوقف شده یا به حداقل می رسد. بعد از 55 سالگی ، خطر بالا رفتن کلسترول در خون زنان افزایش می یابد.

 

کلسترول و کودکان

یافته های پژوهشی نشان می دهند که کلسترول می تواند در دوران کودکی هم شریان ها را مسدود کند که به بروز آترو اسکلروز و بیماری قلبی در سال های بعد عمر می انجامد. انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که کودکان و نوجوانانی که مقدار کلسترول خونشان بالاست در جهت پایین آوردن مقدار آن تلاش کنند . بهترین حالت برای سنین 2 تا 19 ساله این است که مقدار کلسترول توتال کمتر از 170 باشد .

چرا بالا بودن مقدار کلسترول خون مهم است؟

بالا بودن مقدار کلسترول خون یکی از مهم ترین عوامل بروز بیماری های عروق قلب ، حمله قلبی و سکته مغزی به شمار می رود. همچنین در بروز بیماری آلزایمرهم دخالت دارد.  همانطور که پیش از گفته شد ، بالا رفتن مقدار کلسترول در خون به تشکیل پلاک درون شریان ها و تنگ شدن آن ها  کمک می کند. این عارضه خطرناک است زیرا جریان خون را کاهش می دهد و اگر مقدار خونی که به قلب یا مغز می رسد کم شود یا قطع شود ، حمله قلبی یا سکته مغزی بروز خواهد کرد.

روش های کاهش کلسترول : فیبر بیشتری بخورید

تغییر در رژیم غذایی بهترین راه برای مبارزه با افزایش کلسترول خون است. اگر نمی دانید که چرا مصرف غلات یک رژیم سالم به شمار می رود به خاطر این است که فیبر دارد. فیبر محلول در بسیاری از غذاها به کاهش مقدار LDL و کلسترول بد کمک می کند .منابع حاوی فیبر محلول شامل نان غلات کامل ، جودوسر، میوه ، میوه های خشک ، سبزی و حبوبات شامل لوبیا قرمز است.

 

کنترل کلسترول : کلسترول مصرفی را بشناسید

تا 35 درصد از کالری روزانه از چربی ها به دست می آید. اما همه چربی ها برابر نیستند. چربی های اشباع شده ، از فرآورده های حیوانی و روغن های صنعتی ، مقدار کلسترول LDL را بالا می برند. چربی های ترانس هم  مقدارکلسترول بد را افزایش می دهند درحالی که مقدار کلسترول خوب را کم می کنند. چربی های بد در مواد غذایی بیک شده ، سرخ شده ( دونات ، سیب زمینی سرخ شده و چیپس) ، نان کره ای و شیرینی ها وجود دارند. چربی های اشباع نشده سبب پایین آوردن LDL می شوند در صورتی که در رژیم غذایی تغییر کنند. این نوع چربی ها در آووکادو ، روغن زیتون و روغن بادام زمینی موجودند.

 

کنترل کلسترول: پروتئین خوب

گوشت و شیر پر چرب حاوی پروتئین زیادی هستند اما منابع زیادی از کلسترول هم دارند. پس برای کاهش مقدار کلسترول LDL بهترست پروتئین سویا مانند توفو که در برخی از غذا ها وجود دارد مصرف کنید. ماهی هم منبع غذایی دیگراست. برخی از انواع ماهی شامل سالمون حاوی اسید های چرب اومگا 3 هستند که می تواند سطح کلسترول را تنظیم کند. انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که حداقل دوبار درهفته ماهی مصرف کنید.

کنترل کلسترول: رژیم غذایی کم کربوهیدرات

یافته های پژوهشی نشان می دهند که مصرف غذای کم کربوهیدرات بهتر از غذای کم چرب می تواند سطوح کلسترول را کنترل کند. در یک مطالعه که 2 سال به طول انجامید ، موسسه ملی بهداشت بیان کرد که افرادی که رژیم غذایی کم کربوهیدرات دارند کلسترول خوب خونشان یعنی HDL بیشتر از افرادی است که از رژیم غذایی کم چرب پیروی می کنند.

 

کنترل کلسترول : کاهش وزن

اگر بیش وزن هستید ، با پزشک خود درباره یک برنامه کاهش وزن مشورت کنید. کاهش وزن می تواند سطوح تری گلیسیریدها ، LDL و کلسترول توتال را کاهش دهد. کاهش چند کیلوگرم از وزن زدن می تواند سطح کلسترول خوب را بالا ببرد. به ازای هر 3 کیلوگرم کاهش وزن بدن ، 1 رقم به مقدار کلسترول خوب اضافه می شود.

 

کنترل کلسترول: سیگار را ترک کنید

درست است که ترک سیگار بسیار دشوار است اما باید به این دلیل سعی خود را بکنید. وقتی سیگار را ترک کنید سطح کلسترول خوب خونتان تا 10 درصد بالا می رود. اگر چند روش ترک سیگار را با هم به کار برید ممکنست موفق شوید. با پزشک خود در باره بهترین روش ترک سیگار مشورت کنید.

 

 

کنترل کلسترول : ورزش کنید

اگر سالم هستید ولی بی تحرک بهترست که یک برنامه ورزشی هوازی را شروع کنید تا در مدت 2 ماه سطح کلسترول خونتان تا 5 درصد بهبود یابد. انجام ورزش به طور مرتب کلسترول بد را کاهش می دهد . فعالیتی را انتخاب کنید که تعداد ضربان قلبتان را افزایش دهد مانند دویدن ، شنا یا پیاده روی تند و به مدت حداقل 30 دقیقه در چند روز هفته آن را انجام دهید. لازم نیست که به طور مداوم ورزش کنید می توانید دو بار، هر بار 15 دقیقه پیاده روی کنید.

 

درمان دارویی

اگر بالا بودن کلسترول خون در خانواده شما رایج است ، رژیم غذایی و ورزش کردن نمی تواند برای پایین آوردن آن کافی باشد در نتیجه باید دارو مصرف کنید . استاتین ها اولین انتخاب برای کاهش کلسترول خون هستند. آن ها تولید کلسترول در کبد را متوقف می کنند. سایر داروها شامل داروهایی هستند که جذب کلسترول را مهار می کنند و رزین های اسید صفرا. پزشک بهترین دارورا برای کاهش کلسترول انتخاب می کند و ممکنست ترکیبی از این داروها باشد.

 

مصرف مکمل ها

مکمل های خاصی ممکنست سطح کلسترول خون را بهبود بخشند از جمله استرول ها ، جو ،  جودوسر، فیبر و چای سبز.

 

مصرف مواد گیاهی

به نظر می رسد که مصرف سیر می تواند مقدار کلسترول توتال را کاهش دهد. اما قرص سیر عوارض جانبی دارد و ممکنست با داروهای مصرفی تداخل داشته باشد. سایر گیاهانی که می توانند کلسترول خون را پایین بیاورند شامل موارد زیرهستند:

• دانه شنبلیله
• عصاره برگ کنگر فرنگی
  – بومادران
  –  ریحان مقدس

 

چقدر باید مقدار کلسترول خون کاهش یابد؟

بسیاری از مردم می توانند با مصرف دارو و رژیم غذایی مقدار کلسترول خونشان را پایین بیاورند اما تا چه اندازه مجازند؟ بهترست که به ارقام کاری نداشته باشیم. اگر دیابت دارید در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارید یا ممکنست بیماری عروق قلبی داشته باشید. ممکنست دارویی مصرف کنید به نام استاتین که کلسترول خونتان را پایین می آورد.

 

آیا آسیب دیدگی برگشت پذیر است؟

سال ها طول می کشد تا پلاک در شریان ها تشکیل شود. اما طبق نتایج پژوهش ها هنوز هم می تواند تا حدودی به حالت اول برگردد. دکتر دین اورنیش در این زمینه مطالعاتی انجام داده است که نشان می دهند رژیم سبزی خواری کم چرب ، کنترل استرس و ورزش در حد متوسط می تواند پلاک های تشکیل شده درون شریان ها را پاک کند. بعضی دیگر هم نشان داده اند که کاهش قابل توجه مقدار کلسترول خون می تواند شریان های مسدود شده را باز کند.