دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن و پیش‌رونده است به همین دلیل علائم دیابت مختلف است. در کشور ما حدود ۵ میلیون بیمار دیابتی وجود دارد و متأسفانه نیمی از آن‌ها از بیماری خودآگاه نیستند و به علت عدم تشخیص به موقع، دچار عوارض خطرناک ناشی از بیماری می‌شوند. بیماری دیابت میلتوس(diabetes mellitus)، دیابت شیرین یا همان دیابت، به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که استفاده بدن از قند خون یا گلوکز را دچار مشکل می‌کنند.
گلوکز یک ماده حیاتی برای سلامتی بدن است؛ چراکه انرژی لازم برای سلول‌های سازنده عضلات و بافت‌های بدن را تأمین می‌کند. گلوکز همچنین سوخت اصلی سلول‌های مغزی نیز هست.
علائم دیابت بر اساس انواع آن متفاوت است؛ اما همه آن‌ها در یک ویژگی یعنی بالا رفتن سطح قند خون کاملاً مشترک‌اند و بالا رفتن قند خون نیز می‌تواند مشکلات زیادی را برای سلامتی ما به وجود بیاورد. برای آشنایی بیشتر با علائم دیابت و روش های پیشگیری و درمان آن همراه سایت دکتر غلامحسین فاتحی باشید.
علت بروز بیماری دیابت
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس یا همان لوزالمعده، اندامی که در پشت معده قرار دارد، ساخته می‌شود. غده پانکراس یا لوزالمعده هورمون انسولین را ترشح می‌کند و این هورمون وظیفه دارد تا قند یا گلوکز خون را برای ذخیره‌سازی یا تأمین انرژی به درون سلول‌های بدن هدایت کند.
انسولین در واقع حکم کلیدی را دارد که قفل در دیواره سلولی را باز کرده و به گلوکز اجازه می‌دهد تا وارد سلول‌های بدن شود. اما در افراد مبتلا به دیابت، بدن دیگر قادر نخواهد بود که هورمون انسولین را ترشح کند و یا از آن به طور مؤثر و مناسبی استفاده کند؛ به همین دلیل هم سطح قند خون افزایش پیدا می‌کند و بالا رفتن قند خون نیز در نهایت می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به نواحی مختلف بدن از قبیل اعصاب، چشم‌ها، کلیه‌ها و سیستم قلبی – عروقی وارد کند.
به همین دلیل هم بسیار لازم و ضروری است که بیماری دیابت کنترل و درمان شود. به عبارتی اگر گلوکز نتواند وارد سلول‌های بدن شود، در جریان خون باقی می‌ماند و در نتیجه این امر سطح گلوکز خون نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌طورکلی می‌توان گفت که دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که گلوکز نتواند وارد سلول‌های بدن شود.
انواع مختلف دیابت
دیابت نوع 1
به دیابت نوع 1 دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می‌شود و از آن جایی که بروز آن اغلب در سنین پایین رخ می‌دهد، به آن دیابت جوانی نیز گفته می‌شود. حدوداً 10درصد از کل افراد مبتلا به دیابت، به دیابت نوع 1 دچار هستند. این نوع دیابت در واقع یک نوع بیماری خود ایمنی است؛ یعنی سیستم ایمنی فرد علیه سلول‌های خودی فعال شده و به آن‌ها آسیب وارد می‌کند.
در دیابت نوع 1، سلول‌های ایمنی علیه سلول‌های سازنده انسولین در پانکراس فعال می‌شوند و تولید و ترشح انسولین را مختل می‌کنند. به همین دلیل نیز افراد مبتلا به دیابت نوع 1 از زمان شروع دوره درمان خود نیازمند تزریق انسولین هستند. بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 درصورتی که مورد درمان قرار نگیرند، با مشکلات متعدد و مختلفی از جمله درگیری عروق چشم‌ها، اعصاب و کلیه‌ها مواجه می‌شوند و همچنین این دسته از افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی قرار دارند.
اگر دچار گرفتی عروق قلبی شده‌اید؛ آنژیوگرافی قلب یکی از پرکاربردترین راه‌های درمان است. اگر علائم بیماری‌های قلبی را دارید بهتر است هرچه زودتر به متخصص قلب مراجعه کنید.
دیابت نوع 2
به دیابت نوع 2 دیابت غیروابسته به انسولین گفته می‌شود و حدوداً 90 درصد از کل افراد مبتلا به دیابت به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. در گذشته بیشتر مبتلایان به این نوع دیابت در گروه سنی میانسال یا سالمندان قرار داشتند.
اما امروزه با تغییر سبک زندگی و افزایش اضافه وزن به خصوص در سنین پایین، میانگین سنی ابتلا به دیابت نوع 2 نیز کاهش یافته است. در این نوع دیابت، با اینکه پانکراس انسولین تولید می‌کند، این میزان انسولین تولید شده برای استفاده بدن کافی نیست و یا بدن قادر به استفاده صحیح از آن نیست که به این حالت از بیماری دیابت نوع 2 مقاومت به انسولین گفته می‌شود که در جریان آن سلول‌های بدن به انسولین پاسخ مناسبی نمی‌دهند.
با وجود این که دیابت نوع 2 خفیف‌تر از نوع 1 است، اما دقیقاً شبیه به دیابت نوع 1 می‌تواند عوارض زیادی برای کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب داشته باشد. دیابت نوع 2 ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته قلبی و مغزی را نیز افزایش می‌دهد. از پرطرفدارترین راه‌های درمان گرفتگی قلب استنت قلب است که توسط دکتر غلامحسین فاتحی انجام می‌شود.
دیابت بارداری
بارداری در برخی بانوان می‌تواند سبب ایجاد مقاومت بدن به انسولین شود؛ دیابت بارداری، معمولاً در میانه‌ها یا اواخر دوره بارداری خودش را نشان می‌دهد و از آن جایی که جنین قند مورد نیازش را از طریق جفت از مادر تأمین می‌کند، بسیار ضروری است که دیابت بارداری کنترل شود تا عوارضی برای جنین به وجود نیاورد. دیابت بارداری اغلب با اتمام یافتن دوران بارداری برطرف می‌شود؛ اما با این حال احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را در آینده افزایش می‌دهد به همین دلیل هم بانوان باید در این زمینه بسیار مراقبت کنند و مدام تحت نظر پزشک باشند.
پیش دیابت
پیش دیابت به حالتی گفته می‌شود که در آن قند خون افراد بالاست اما نه آن‌قدر که به آن دیابت گفته شود؛ در این نوع از دیابت احتمال دارد که فرد در آینده به دیابت نوع 2 و همچنین بیماری‌های قلبی، عروقی مبتلا شوید. به همین دلیل نیز لازم است تا رژیم غذایی کم چربی و کم قند را رعایت کند و انجام منظم و روزانه ورزش را در برنامه‌اش قرار دهد تا خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در خود کاهش دهد و همچنین تحت نظر پزشک بودن نیز بسیار واجب است.
علائم بیماری دیابت
- احساس تشنگی بیش از حد
- احساس ضعف و خستگی زیاد
- تار شدن دید و مشکلات بینایی
- بی حس شدن یا احساس گزگز در دست یا پا
- بهبود یافتن بسیار آهسته زخم‌ها
- کاهش وزن
- تکرر ادرار
- عفونت‌های مداوم و بی دلیل
- خشکی دهان
علائم دیابت در آقایان
- کاهش میل جنسی
- اختلال نعوظ
- ضعف عضلانی
علائم دیابت در بانوان
- عفونت مجاری ادراری (UTI)
- عفونت قارچی واژن
- خارش و خشکی پوست
علائم دیابت بارداری
اکثر بانوانی که در دوره بارداری دچار دیابت می‌شوند، هیچ‌گونه علامت خاصی ندارند و دیابت بارداری اغلب طی تست‌های مداومی که در فاصله‌ی هفته‌های 24 و 28 بارداری انجام می‌شود قابل تشخیص است با این حال در برخی موارد بسیار نادر ممکن است بانوان مبتلا به دیابت در دوران بارداری نیز احساس تشنگی بیش از حد یا تکرر ادرار داشته باشند.
کدام نوع دیابت خطرناک‌تر است؟
در پاسخ دقیق به این سؤال نمی‌توان واضح و شفاف بیان کرد که دقیقاً کدام نوع از بیماری دیابت خطرناک‌تر است؛ اما به طور کلی می‌توانیم بگوییم که هر دو نوع بیماری دیابت اگر به درستی و در زمان مناسب تشخیص داده و کنترل نشوند، می‌توانند برای فرد بسیار خطرناک باشند.
قند موجود در جریان خون به یک اندازه برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 سمی است و در صورتی که اقدامات لازم برای کنترل آن انجام نشود، متأسفانه می‌تواند به چشم‌ها، کلیه‌ها، پایانه‌های عصبی و تقریباً هر چیزی که در بدن ما وجود دارد، آسیب وارد کند. در هر دو نوع این بیماری، اگر بتوانید قند خون بدن خود را متعادل کنید، تا میزان زیادی از این اثرات و آسیب‌ها در امان خواهید ماند.
رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به دیابت
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین عوامل در به وجود آمدن دیابت نوع 2 در افراد، برنامه غذایی آن‌ها است. ویژگی غذایی که برای خوردن انتخاب می‌کنیم؛ مانند چرب یا شیرین بودن آن در ابتلا به دیابت تأثیرگذار است؛ بنابراین با رعایت یک رژیم غذایی سالم و مناسب می‌توانیم این بیماری را کنترل کرده و یا از بروز آن جلوگیری کنیم. علاوه بر این با شناسایی مواد غذایی ناسالم و نادرست نیز می‌توانیم از غذاهایی که باعث بالا رفتن قند خون می‌شوند مانند برنج، نان سفید، میوه‌های خشک و نوشیدنی‌های ورزشی و انرژی‌زا دوری کنیم.