در تصویربرداری از رگ های قلب با استفاده از اشعه ایکس عروق قلب قابل مشاهده می گردند. این تست در واقع برای نشان دادن انسداد در مسیر عبور خون به قلب انجام می شود. آنژیوگرافی قلب به روش هایی گفته می شود که در آن ها یک کتتر(لوله نازک و قابل انعطاف) وارد قلب می شود. ورود کتتر به قلب هم برای تشخیص گرفتگی عروق و هم برای درمان آن انجام می گیرد. آنژیوگرافی به منظور تشخیص عارضه قلبی یکی از رایج ترین روش های تشخیصی به روش ورود کتتر به قلب است. در حین پرتونگاری عروق قلب نوعی ماده رنگی ( ماده حاجب ) به درون عروق قلب تزریق می شود که توسط دستگاه تصویربرداری اشعه ایکس قابل شناسایی است . در نتیجه این دستگاه می تواند تصویر برداری کند و وضعیت عروق خونی را مشخص نماید. در صورت لزوم پزشک می تواند در حین آنژیوگرافی گرفتگی شریان های قلب را برطرف سازد ( آنژیوپلاستی) .
از اینجا می‌توانید مقالات دیگر مرتبط با آنژیوگرافی را بخوانید.
در حین انجام آنژیوگرافی چه اتفاقی می افتد؟
پزشک متخصص درصورتی که علائم زیر را ذکر کنید انجام آنژیوگرافی را به شما توصیه می کند :
- نشانه های حاکی از ابتلا به بیماری های شریانی قلب از جمله درد قفسه سینه یا آنژین صدری
- درد در قفسه سینه ، چانه ، گردن یا بازوها که با انجام آزمایشات دیگر قابل توجیه نیست
- بروز درد قفسه سینه یا آنژین صدری جدید یا افزایش میزان آن ( آنژین ناپایدار)
- وجود نقص مادرزادی در قلب ( ابتلا به بیماری های مادرزادی که قلب را درگیر می کند)
- وجود نتایج غیر طبیعی در تست های غیر تهاجمی مانند تست ورزش
- ابتلا به سایر بیماری ها یا وجود مشکلات مربوط به عروق خونی یا آسیب دیدگی قفسه سینه
- ابتلا به بیماری های دریچه ای قلب که نیاز به جراحی دارد
از آن جا که انجام آنژیوگرافی ممکنست عوارض اندکی به دنبال داشته باشد ، انجام آن به طور معمول بعد از تست های غیر تهاجمی قلب مانند نوارقلب ، اکوقلب یا تست ورزش دستورداده می شود.
خطرات ناشی از آنژیوگرافی
همانند سایر اقداماتی که برای تشخیص یا درمان بیماری های عروق قلب انجام می گیرند ، آنژیوگرافی هم با عوارضی همراهست .،از جمله قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس . عوارض خطرناک به ندرت بروز می کنند اما می توان عوارض جانبی ناشی از آنژیوگرافی را به شرح زیر بیان کرد:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- آسیب دیدن شریانی که کتتر وارد آن شده است
- بروز آریتمی ( ریتم نامنظم قلب )
- حساسیت به ماده رنگی که در حین پرتونگاری مورد استفاده قرار می گیرد
- آسیب دیدن کلیه
- خونریزی زیاد
- عفونت
امادگی قبل از آنژیوگرافی
در برخی از موارد آنژیوگرافی به صورت اورژانس انجام می شود . اما به طور معمول با دستور پزشک و تعیین وقت قبلی انجام می گیرد که در این صورت فرصت دارید تا آماده شوید. آنژیوگرافی در بیمارستان انجام می شود و تیم پزشکی اطلاعات مورد نیاز را در اختیار شما قرار می دهند و داروهای لازم که باید مصرف کنید را به شما می دهند. به طور کلی آمادگی قبل از آنژیوگرافی بدین شرح است :
- قبل از انجام آنژیوگرافی چیزی نخورید و ننوشید.
- همه داروهای مصرفی خود را با جعبه هایشان به بیمارستان ببرید. از پزشک خود بپرسید که آیا داروهای صبح خود را مصرف کنید یا نه.
- اگر مبتلا به دیابت هستید از پزشک بپرسید که پیش از انجام آنژیوگرافی انسولین یا داروی ضد قند خوراکی خود را مصرف کنید یا نه.
جزئیات مراحل آنژیوگرافی
قبل از آنژیوگرافی
قبل از عمل تیم پزشکی سابقه دارویی شما را بررسی می کند ، شامل حساسیت های دارویی و داروهای مصرفی . همچنین معاینه کلی انجام گرفته و علائم حیاتی ، مقدار فشار خون و نبض اندازه گیری و ثبت می شود. لازمست که مثانه خود را خالی کرده و گان بپوشید. اگر لنز دارید آن را خارج کنید . همچنین جواهرآلات و سنجاق و گیره سر را در آورید.
در حین آنژیوگرافی
روش کاتتریزاسیون عروق قلبی بدین شکل است که روی تخت کت لب به پشت می خوابید . از ان جا که در حین انجام آنژیوگرافی ممکنست تخت حرکت داده شود لازمست که نواحی سینه و پاها با تسمه به تخت بسته شود. دوربین های اشعه ایکس در اطراف سر و قفسه سینه حرکت می کنند تا بتوان تصویربرداری را از هر زاویه ای انجام داد. داروی آرامبخش ، مایعات و داروهای مورد نیاز دیگر از طریق تزریق وریدی به کار می روند. در نتیجه شما در حین انجام آنژیوگرافی خواب آلود هستید یا به خواب می روید. ممکنست به راحتی بیدار شوید . الکترودهایی روی قفسه سینه چسبانده می شوند تا وضعیت الکتریکی قلب روی مانیتور قابل مشاهده شود. مقدار فشار خون به وسیله کاف دوربازو اندازه گیری شده و میزان اکسیژن خون هم از طریق اتصال پالس اکسی متر به انگشت دستتان تعیین می گردد. موهای ناحیه ای که کتتر وارد می شود ( کشاله ران یا زیر بغل ) باید تراشیده و تمیز شود. سپس این ناحیه ضدعفونی شده و دارو بیحسی در آن تزریق می شود.
انژیوگرافی چگونه انجام می شود؟
برش کوچکی در ناحیه مورد نظر ایجاد می شود . سپس یک غلاف پلاستیکی را وارد شریان می کنند. کتتر از درون این غلاف وارد شریان شده و به آرامی به سمت قلب و شریان های آن حرکت داده می شود. عبوردادن کتتر دردناک نیست و حرکت آن را احساس نمی کنید. اگر هرگونه احساس ناراحتی دارید به تیم آنژیوگرافی اطلاع دهید. ماده رنگی یا ماده حاجب درون کتتر تزریق می شود. در این زمان احساس گرگرفتگی یا گرم شدن می کنید. اما لازمست که هر نوع احساس درد یا ناراحتی را با تیم آنژیوگرافی درمیان بگذارید.
ماده حاجب به راحتی در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده است . وقتی که در عروق خونی حرکت می کند پزشک می تواند نواحی مسدود یا تنگ شده را مشاهده نماید. بر اساس آن چه که در حین آنژیوگرافی مشخص شود ، پزشک تصمیم می گیرد که با یک کتتر دیگر اقدام دیگری انجام دهد به طول مثال ، به داخل شریان تنگ شده بالن وارد کند یا در آن استنت قرار دهد
آنژیوگرافی در مدت یک ساعت یا بیشتر انجام می شود به خصوص اگر با اقدامات دیگر همراه باشد . آماده سازی برای مرحله بعد از آنژیوگرافی هم به زمان نیاز دارد. بعد از انجام آنژیوگرافی کتتر خارج شده و ناحیه مورد نظر با فشار دست ، گیره یا بخیه بسته می شود. سپس به اتاق ریکاوری انتقال داده می شوید و در آن جا به کمک مانیتور وضعیت قلب نشان داده می شود. به منظور جلوگیری از خونریزی اگر کتتر وارد کشاله ران شده باشد ، باید چند ساعت به پشت بخوابید . در این مدت روی محل بخیه زده شده باید تحت فشار قرار گیرد تا از خونریزی جلوگیری کرده و زودتر بهبود یابد . به طول معمول از کیسه شن برای اعمال فشار در این ناحیه استفاده می کنند.
همان روز مرخص می شوید یا ممکنست که تا شب در بیمارستان بمانید. مقدار زیادی مایعات بنوشید تا ماده حاجب تزریق شده به سرعت دفع شود. اگر حالتان خوب باشد می توانید غذای سبک بخورید. از پزشک بپرسید که داروهایتان را در چه زمانی می توانید مصرف کنید .همپنین ، بپرسید که حمام کردن یا دوش گرفتن ، سر کار رفتن و انجام فعالیت های روزانه را در چه زمانی می توانید انجام دهید. از انجام فعالیت های شدید بپرهیزید تا چند روز اشیاء سنگین را بلند نکنید. ناحیه ورود کتتر کمی حساس است و ممکنست قرمزی و تورم داشته باشد .
در صورت بروز موارد زیر باید با پزشک تماس بگیرید:
- مشاهده خونریزی یا قرمزی و تورم در ناحیه ورود کتتر
- افزایش میزان درد و ناراحتی در محل ورود کتتر
- مشاهده علائم حاکی از بروزعفونت از جمله قرمزی ، ترشح یا تب
- تغییر دما یا رنگ پا یا بازویی که آنژیوگرافی در آن انجام شده است
- ضعف یا بیحس شدن پا یا بازویی که کتتر وارد آن شده است
- بروز درد قفسه سینه یا کوتاه شدن تنفس
اگر ناحیه ورود کتتر خونریزی شدید دارد و بعد از اعمال فشار متوقف نمی شود حتما با اورژانس تماس بگیرید . اگر ناحیه ورود کتتر ناگهان متورم شد هم با اورژانس تماس بگیرید.
گفتار آخر
آنژیوگرام یا تصویر شریان قلب با اشعه ایکس وضعیت عروق خونی را به پزشک نشان می دهد . همچنین می تواند :
- نشان دهد کدام شریان ها با پلاک های چربی تنگ یا بسته شده اند ( آترواسکلروز)
- نشان دهد که محل انسداد در کدام رگ قرار دارد
- نشان دهد که چه مقدار خون بلوکه شده است
- نتایج حاصل از انجام عمل قلب باز را کنترل کند
- نحوه جریان یافتن خون در عروق قلب را کنترل کند
دانستن این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا بتواند بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب کرده و میزان خطری که قلب شما را تهدید می کند بسنجد. بر اساس نتیجه آنژیوگرافی پزشک تصمیم می گیرد که به طور مثال ، آیا برای بازنگه داشتن شریان تنگ شده نیاز به آنژیوپلاستی یا گذاشتن استنت دارید یا نه . همچنین ، آیا می توان آنژیوپلاستی یا استنت گذاری را در حین آنژیوگرافی انجام داد یا نیاز به انجام اقدام دیگر دارد.