در این مقاله از وبسایت رسمی دکتر غلامحسین فاتحی می‌خواهیم بپردازیم به استنت و کاربرد آن برای درمان بیماری‌های قلبی.
استنت چیست؟
استنت قلب یک لوله کوچک است که پزشک شما میتواند آن را در یک مسیر مسدود شده قرار میدهد تا آن را بازنگه دارد.استنت بسته به محل قرار گیری آن جریان خون یا سایر مایعات را بازیابی میکند.
استنت ها از فلز یا پلاستیک ساخته میشوند.گرافت استنت، استنهای بزرگتری هستند که برای عروق بزرگتر استفاده میشود. فنر ها همچنین میتوانند با دارو پوشانده شوند تا به جلوگیری از بسته شدن شریان مسدود شده کمک کنند.
به عیبارت دیگر استنت یا فنر قلب لوله‌های توری کوچکی هستند که برای درمان عروق کرونری تنگ یا مسدود شده به کار می‌روند. این فنرها معمولاً از جنس پلیمر ساخته شده و در یک روش کم‌تهاجمی به نام آنژیوپلاستی در شریان آسیب‌دیده قرار می‌گیرند. استنت‌ها کمک میکنند تا سرخرگ‌ها باز بمانند، جریان خون بهبود یابد و علائم بیماری قلبی کاهش یابد. اگر سابقه گرفتگی عروق دارید، بهتر است پیش از بروز مشکلات جدی، تحت نظر یک متخصص قلب و عروق قرار گرفته و در صورت لزوم فنر قلب بگذارید.
آنژیوپلاستی استنت چیست؟
آنژیوپلاستی عروق کرونری، که به آن مداخله کرونری از راه پوست نیز گفته میشود، روشی است که برای باز کردن گرفتگی عروق قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، یک کاتتر بالونی کوچک به داخل رگ مسدود شده هدایت میشود و با باد شدن بالون، انسداد را برطرف میکند و جریان خون به قلب را افزایش میدهد.
آنژیوپلاستی معمولاً با قرار دادن یک لوله سیمی کوچک به نام استنت همراه است. استنت به باز نگه داشتن شریان کمک میکند و خطر تنگ شدن مجدد آن را کاهش میدهد. بیشتر استنت‌ها با دارو پوشانده شده‌اند تا شریان‌ها را باز نگه دارند و به ندرت از استنت‌های فلزی برهنه استفاده میشود.
این روش میتواند علائم انسداد شریان‌ها، مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را بهبود بخشد. آنژیوپلاستی همچنین در موارد حمله قلبی به منظور باز کردن سریع شریان مسدود شده و کاهش آسیب به قلب به کار می‌رود.
فرق بین آنژیوگرافی با استنت و بالن قلب چیست؟
بسیاری از افراد به دلیل انجام همزمان این سه تکنیک پزشکی، فکر میکنند این روش‌ها نام‌های متفاوتی برای یک تکنیک واحد هستند. اگر بخواهیم تفاوت این سه مورد را به‌طور خلاصه توضیح دهیم، باید بگوییم که آنژیوگرافی قلب به معنای دیدن درون رگ‌ها است. در آنژیوگرافی و استنت‌گذاری، پزشک یک کاتتر را وارد رگ‌های اصلی میکند و با تزریق ماده رنگی خاص به داخل رگ‌ها، وضعیت آنها را بررسی میکند.
اگر در طی آنژیوگرافی، متخصص قلب تشخیص دهد که رگی در بدن بیمار مسدود شده است، ممکن است بالن قلب یا همان آنژیوپلاستی را توصیه کند. بالن قلب چگونه عمل میکند؟ بالون قلب مانند یک بادکنک خالی به سر کاتتر متصل میشود و وقتی به قسمت مسدود شده قلب می‌رسد، توسط پزشک باد میشود. این عمل باعث میشود که مواد مسدودکننده کنار رفته و رگ باز شود.
در مواردی که پزشک احتمال میدهد رگ دوباره مسدود شود و دیواره محکمی ندارد، استنت قلب را توصیه میکند. استنت قلب یک لوله مشبک است که به دیواره رگ کمک میکند تا محکم باقی بماند و مواد در آن قسمت تجمع نکنند. استنت همراه با بالون قلب درون رگ قرار داده میشود. پس از جایگذاری صحیح استنت، بالون خالی شده و به همراه کاتتر از رگ خارج میشود، اما استنت درون رگ باقی می‌ماند.
انواع استنت کرونری
انواع استنت کرونری شامل موارد زیر هستند:
- استنت فلزی لخت
- گذاشتن فنر قلب دارویی (DES)
- استنت های مهندسی زیستی
- استنت درمان دوگانه (DTS)
استنت فلزی لخت
این استنت‌ها از لوله‌های مشبک فلزی بسیار نازک ساخته شده‌اند که رگ مسدود را باز نگه می‌دارند، اما با پلیمر یا دارو برای جلوگیری از انسداد مجدد پوشانده نشده‌اند. این نوع استنت‌ها برای بیمارانی که به پلیمر یا داروی استفاده‌شده در استنت‌های دارویی حساسیت دارند، مناسب است.
استنت فلزی لخت جزو اولین استنت‌های قلبی محسوب میشود. این استنت‌ها از فولاد ضدزنگ ساخته شده‌اند و هیچ پوشش خاصی ندارند. این نوع استنت برای آنژیوپلاستی‌های جزئی استفاده میشود. پس از قرار دادن استنت در شریان، بافت اطراف آن باز میشود و استنت را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. تنها عیب این استنت این است که بافت اسکار ممکن است در اطراف آن رشد کرده و مجدداً باعث انسداد شریان شود.
از مزایای این روش می‌توان به سادگی و سرعت اجرای آن در آنژیوپلاستی اشاره کرد، همچنین نیاز به مصرف رقیق‌کننده‌های خون را کاهش میدهد.
گذاشتن فنر قلب دارویی (DES)
برای جلوگیری از عوارض جانبی مرتبط با استنت فلزی لخت، از استنت دارویی استفاده میشود که مانع از تشکیل بافت اسکار در شریان میشود. این استنت خطر تنگی مجدد شریان را کاهش میدهد، هرچند که ممکن است منجر به لخته شدن خون گردد.
استنت دارویی با جلوگیری از تشکیل بافت اسکار در پوشش شریان، احتمال انسداد مجدد شریان را کاهش میدهد.
بست های عروقی قابل جذب (BVS)
این استنت‌ها از لوله‌های مشبک فلزی بسیار نازک ساخته شده‌اند که رگ مسدود را باز نگه می‌دارند، اما با پلیمر یا دارو برای جلوگیری از انسداد مجدد پوشانده نشده‌اند. این نوع استنت‌ها برای بیمارانی که به پلیمر یا داروی استفاده‌شده در استنت‌های دارویی حساسیت دارند، مناسب است.
استنت های مهندسی زیستی
این استنت فاقد هرگونه پوشش دارویی است و روند بهبود را تسریع می‌بخشد. این ویژگی به لطف آنتی‌بادی‌هایی است که روی سطح استنت قرار دارند و سلول‌های پیش‌ساز اندوتلیال (EPCs) را جذب میکنند. این سلول‌ها که از مغز استخوان می‌آیند، فرایند بهبود طبیعی را تقویت میکنند.
استنت درمان دوگانه (DTS)
استنت درمان دوگانه یکی از بهترین انواع استنت‌ها به شمار می‌رود. این استنت توانسته تمام مشکلات و معایب استنت‌های دیگر را رفع کند و دارای مزایای مشابهی با استنت‌های دارویی (DES) است، با این تفاوت که داروهای آن از فناوری بهبوددهنده‌ی فعال برخوردار هستند.
پوشش دارویی که در داخل و خارج این استنت قرار دارد، احتمال التهاب و لخته‌شدن خون را کاهش میدهد و به طور فعال روند بهبود را تقویت میکند و از تنگی مجدد عروق جلوگیری می‌نماید. استنت‌های دارویی، در مقایسه با سایر انواع استنت‌ها، مزایای بیشتری دارند.
چرا به استنت نیاز داریم؟
معمولا زمانی که پلاگ رگ خونی را مسدود میکند، استنت مورد نیاز است. پلاک از کلسترول و سایر موادی که به دیواره میچسبند ساخته میشود.
ممکن است درطی یک عمل اورژانسی به استنت نیاز داشته باشید.اگر شریان قلب به نام شریانکرونر مسدود شده باشد، روش اورژانسی شایع تر است.پزشک ابتدا یک کاتر را درشریان کرونر مسدود شده قرار میدهد این به آنها اجازه میدهد تا آنژیو پلاستی با بالون را برای بازکردن انسداد انجام دهند.سپس یک استنت در شریان قرار میدهند تا رگ بار بماند.
استنت ها همچنین میتوانند برای جلوگیری از پارگی آنوریسم درمغز، آئورت یا سایر رگ های خونی مفید باشند. علاوه بر عروق خونی، فنر ها میتواند هریک از راه های باز کند:
مجاری صفراوی، که لوله هایی هستند که صفرا را به اندام های گوارشی میبرند.
حالب ها لوله هایی هستند که ادرار را از کلیه ها به مثانه ها میبرند.
چگونه برای استنت آماده شویم؟
آماده شدن برای فنر گذاری قلب بستگی به نوع فنر مورد استفاده دارد.برای قرار دادن فنر درون رگ های خونی، معمولا با انجام این مراحل آماده میشوید:
درمورد هر دارو، گیاه یا مکملی که مصرف میکنید به پزشک خود بگویید:
از مصرف داروهایی که باعث بازشدن لخته های خون میشود مانند آسپیرین، کلدوپیدوگرل، ایپوپروفون وناپروکسن خودداری کنید.
دستور العمل های پزشک خود را در مورد سایر داروهایی که باید مصرف کنید را دنبال کنید
اگر سیگار میکشید، آن را ترک کنید.
در مورد هرگونه بیماری، از جمله سرما خوردگی یا آنفولانزا، پزشک خودر ا مطلع کنید:
شب قبل از جراحی آب یا مایعات دیگری بنوشید
هر دارویی که پزشک شما تجویز میکندآن را مصرف کنید
با زمان کافی برای آماده شدن برای جراحی به بیمارستان برسید.
شما داروی بی حس کننده را در محل برش دریافت خواهید کرد. شما همچنین داروهای داخل وریدی دریافت خواهید کرد تا به شما به آرامش در طول عمل کمک کند.
استنت گذاری چگونه انجام میشود؟
راه های مختلفی برای قراردادن فنر وجود دارد
پزشک شما معمولا با استفاده از یک روش کم تهاجمی استنت را وارد میکند.پزشک یک برش کوچک ایجاد میکنند واز یک کاتر برای هدایت ابزار تخصصی از طریق رگ های خونی شما بریا رسیدن به ناحیه ای که نیاز به فنر دارد استفاده میکند. این برش معمولا در کشاله ران یا بازو است.یکی از این ابزارها ممکن است یک دوربین در انتهای آن داشته باشد تا به پزشک شما در هدایت استنت کمک کند.درطول این عمل پزشک ممکن است از یک تکنیک تصویر برداری به نام آنژیو گرافی نیز برای کمک به هدایت فنر در داخل رگ استفاده کند.
با استفاده از ابزار لازم، پزشک محل رگ را شکسته یا مسدود شده را پیدا کند و فنر را نصب میکند.سپس ابزار را از بدن شما خارج کرده و برش را می بندند.
قرار دادن استنت چه عوارضی به دنبال دارد؟
هر عمل جراحی خطراتی نیز به همراه دارد. قرار دادن استنت ممکن است نیاز به دسترسی به شریان های قلب یا مغز داشته باشد. این امر منجر به افزایش خطر عوارض جانبی میشود.
خطرات مرتبط با استنت گذاری عبارتند از :
یک واکنش آلرژیک به داروهای مورد استفاده در این روش
مشکلات تنفسی به دلیل بیهوشی یا استفاده از فنر در ریه
خون ریزی
انسداد شریان –لخته شدن خون –حمله قلبی –عفونت رگ ها-سنگ کلیه به دلیل استفاده از استنت در کلیه –باریک شدن مجدد شریان-
عوارض جانبی نادر شامل سکته های مغزی و تشنج است.
عوارض کمی در مورد فنر گزارش شده است، اما احتمال کمی وجود دارد که بدن استنت را پس بزند.این خطر باید با پزشکتان در میان گذاشته شود.استنت ها دارای اجزای فلزی هستند و برخی از افراد به فلزات حساسیت داشته باشند.
سازندگان استنت توصیه میکنند که اگر کسی به فلز حساسیت دارد، نباید استنت دریافت کند.
اگر مشکلات خونریزی دارید، باید توسط پزشک معاینه شوید.به طور کلی، شما باید این مسائل را با پزشک خود در میان بگذارید. آنها میتوانند جدیدترین اطلاعات مربوط به نگرانی های شخصی شما را در اختیار شما قرار دهند.
در اغلب موارد، خطرات عدم دریافت فنر بیشتر از خطرات مرتبط با استنت گرفتن است.محدودیت جریان خون یا مسدود شدن رگ ها میتواند عواقب جدی و مرگباری را ایجاد کند.
بعد از گذاشتن استنت چه اتفاقی می افتد؟
ممکن است کمی درد در محل برش احساس کنیدو مسکن های خفیف میتواند این درد را درمان کنند.پزشک احتمالا داروهای ضد انعقاد را برای جلوگیری از لخته شدن تجویز میکنند.
پزشک شما معمولا از شما میخواهد که یک شب را در بیمارستان بمانید. این امر کمک میکند تا اطمینان حاصل شود که هیچ عارضه ای وجود ندارد.اگر به دلیل یک رویداد عروق کرونر، مانند حمله یا سکته قلبی به استنت مجدد نیاز داشته باشید ممکن است نیاز به ماندن بیشتر در بیمارستان داشته باشید. وقتی به خانه برگشتید مایعات زیادی بنوشید و فعالیت بدنی را برای مدتی محدود کنید و تمامی دستور العمل های پزشک خود را دنبال کنید.
سوالات متداول
طول عمر فنر یا استنت قلب بسیار زیاد است. در صورت استفاده از بهترین برند استنت قلب نیازی به تعویض استنت قلب ندارید و تا آخر عمر در بدن بیمار باقی می‌ماند.
استنت گذاری، بیشترین‌ترین فایده‌ای را که به دنبال دارد بهبود کیفیت زندگی است. تلفیق روش آنژیوپلاستی و استنت گذاری میتواند ناجی زندگی بیماران بخصوص بلافاصله پس ازحمله قلبی باشد.
این روش درمانی با بهبود جریان خون و پیشگیری از آسیب بیشتر به عضله قلب همراه است. افزون بر این موارد، علائمی که در مبتلایان مانع روال عادی فعالیت و زندگی میشوند را بهبود می‌بخشد از جمله درد آنژین صدری، نفس، نفس افتادن در زمان فعالیت را می‌توان گفت که معمولاً بلافاصله پس از درمان کم‌رنگ شده و از بین می‌روند.
استنت قلبی میتواند نیاز شما به جراحی بای‌پس قلب را مرتفع سازد. استنت گذاری قطعاً کم تهاجمی‌تر از جراحی بای‌پس است و دوره نقاهت بسیار کوتاهی در مقایسه با جراحی قلب باز دارد و فقط چند روز طول می‌کشد تا بهبودی حاصل شود درحالی‌که این زمان در مورد جراحی بای‌پس قلب 6 هفته یا بیشتر است.
استنت‌گذاری یا فنر زدن قلب در بسیاری از افراد منجر به بهبود کیفیت زندگی میشود. ترکیب آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری میتواند زندگی فرد را نجات دهد، به‌ویژه اگر بلافاصله پس از حمله قلبی انجام شود.
این روش میتواند به طور چشمگیری جریان خون را بهبود بخشد و از آسیب بیشتر به عضلات قلب و پیشرفت بیماری آترواسکلروز جلوگیری کند. همچنین میتواند علائم بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین) و تنگی نفس را بهبود بخشد. در بسیاری از موارد، مزایای استنت‌گذاری بلافاصله قابل مشاهده خواهد بود.
در برخی موارد، با استنت‌گذاری ممکن است دیگر نیازی به جراحی بای‌پس سرخرگ کرونری نباشد. استنت‌گذاری نسبت به جراحی بای‌پس کمتر تهاجمی است و زمان بهبودی آن نیز کوتاه‌تر است. بهبودی پس از استنت‌گذاری تنها چند روز طول می‌کشد، در حالی که بهبودی پس از جراحی بای‌پس ممکن است شش هفته یا بیشتر زمان ببرد.
عوارض استفاده طولانی مدت از فنر قلب چیست؟
اکثر استنت‌ها یا فنر گذاری قلب به‌طور دائم در شریان باقی می‌مانند تا آن را باز نگه دارند و از نابودشدن شریان و بروز عوارض بالقوه‌ی مهلک جلوگیری کنند. از طرف دیگر، برخی از استنت‌ها موقتی هستند. ممکن است پزشکان از استنت‌های داروهایی خاصی استفاده کنند که به تجزیه‌ی پلاک یا جلوگیری از ایجاد آن کمک میکنند. این استنت‌ها به‌مرور زمان حل میشوند.
درحالی‌که فنر زدن رگ قلب ممکن است علائمی مانند درد قفسه‌ی سینه را تسکین دهد، اما درمانی برای سایر مشکلات زمینه‌ای مانند تصلب شرایین و بیماری عروق کرونری قلب نیست. افرادی که از بیماری‌های قلبی رنج میبرند، لازم است اقدامات مراقبتی لازم را انجام‌دهند؛ حتی با وجود فنر زدن رگ قلب.